مقایسه کتابخانه‌های Backend در زبان PHP

مقدمه

زبان PHP از ابتدای پیدایش خود، همواره یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی وب بوده است. دلیل این محبوبیت، سهولت یادگیری، گستردگی منابع آموزشی و وجود اکوسیستم غنی از کتابخانه‌ها و فریم‌ورک‌ها برای توسعه وب است. در قلب توسعه وب با PHP، کتابخانه‌های backend نقش اساسی را ایفا می‌کنند. این کتابخانه‌ها مجموعه‌ای از ابزارها و قابلیت‌ها را در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌دهند تا فرآیند توسعه برنامه‌های کاربردی وب را سرعت بخشیده و کارآمدتر سازند. انتخاب کتابخانه backend مناسب، تاثیر چشمگیری بر عملکرد، مقیاس‌پذیری، امنیت و سرعت توسعه پروژه خواهد داشت.

در این مقاله، به مقایسه تعدادی از کتابخانه‌های backend برجسته و پرکاربرد در زبان PHP می‌پردازیم. هدف از این مقایسه، ارائه دیدی جامع و کاربردی به توسعه‌دهندگان PHP است تا بتوانند با درک نقاط قوت و ضعف هر کتابخانه، انتخاب آگاهانه‌تری برای پروژه‌های خود داشته باشند.

دسته‌بندی کتابخانه‌های Backend PHP

قبل از ورود به مقایسه، لازم است دسته‌بندی کلی از کتابخانه‌های backend PHP ارائه دهیم. به طور کلی می‌توان کتابخانه‌های backend PHP را به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

1. فریم‌ورک‌ها (Frameworks): فریم‌ورک‌ها ساختارهای جامع و از پیش تعریف شده‌ای هستند که چارچوب کلی توسعه یک برنامه کاربردی وب را تعیین می‌کنند. آنها معمولاً مجموعه‌ای کامل از ابزارها و قابلیت‌ها را ارائه می‌دهند که شامل مسیریابی (Routing)، مدیریت پایگاه داده (ORM)، قالب‌سازی (Templating)، امنیت و بسیاری موارد دیگر می‌شود. فریم‌ورک‌ها رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” (Convention over Configuration) را دنبال می‌کنند، به این معنی که بسیاری از تصمیمات طراحی از پیش گرفته شده‌اند و توسعه‌دهنده با پیروی از قراردادهای فریم‌ورک، می‌تواند به سرعت به توسعه بپردازد.
2. میکروفریم‌ورک‌ها (Micro–frameworks): میکروفریم‌ورک‌ها، همانطور که از نامشان پیداست، نسخه‌های سبک‌تر و کم‌حجم‌تر فریم‌ورک‌ها هستند. آنها معمولاً هسته اصلی و ضروری یک فریم‌ورک را ارائه می‌دهند و تمرکز اصلی‌شان بر روی مسیریابی و قابلیت‌های پایه است. میکروفریم‌ورک‌ها انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به فریم‌ورک‌های کامل ارائه می‌دهند و برای پروژه‌های کوچک‌تر و APIهای RESTful مناسب‌تر هستند.

کتابخانه‌های مورد مقایسه

در این مقاله، به مقایسه کتابخانه‌های زیر می‌پردازیم:

• Laravel: یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین فریم‌ورک‌های PHP، شناخته شده برای ویژگی‌های غنی، سینتکس رسا و اکوسیستم گسترده.
• Symfony: یک فریم‌ورک قدرتمند و انعطاف‌پذیر که پایه بسیاری از پروژه‌های بزرگ و فریم‌ورک‌های دیگر مانند Laravel است.
• CodeIgniter: فریم‌ورکی سبک‌تر و ساده‌تر نسبت به Laravel و Symfony، مناسب برای پروژه‌هایی که نیاز به پیچیدگی کمتری دارند.
• Slim: یک میکروفریم‌ورک بسیار سبک و سریع، ایده‌آل برای توسعه APIهای RESTful و برنامه‌های کاربردی کوچک.
• Lumen: میکروفریم‌ورک توسعه یافته توسط تیم Laravel، بر پایه کامپوننت‌های Laravel ساخته شده و عملکرد بسیار بالایی دارد.
• CakePHP: یک فریم‌ورک با رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” مشابه Laravel، اما با فلسفه طراحی متفاوت.

معیارهای مقایسه

برای مقایسه کتابخانه‌های فوق، از معیارهای زیر استفاده خواهیم کرد:

1. ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: بررسی مجموعه‌ای از امکانات ارائه شده توسط هر کتابخانه، از جمله مسیریابی، ORM، قالب‌سازی، امنیت، تست، صف‌های پیام (Message Queues) و غیره.
2. عملکرد (Performance): سنجش سرعت و کارایی هر کتابخانه در پاسخگویی به درخواست‌ها و پردازش داده‌ها.
3. مقیاس‌پذیری (Scalability): ارزیابی توانایی هر کتابخانه در مدیریت ترافیک بالا و رشد پروژه در طول زمان.
4. سهولت یادگیری و استفاده (Ease of Learning and Use): بررسی منحنی یادگیری و سهولت استفاده از هر کتابخانه برای توسعه‌دهندگان با سطوح تجربه مختلف.
5. جامعه کاربری و پشتیبانی (Community and Support): بررسی اندازه و فعالیت جامعه کاربری هر کتابخانه و میزان دسترسی به منابع آموزشی و پشتیبانی.
6. انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه (Flexibility and Extensibility): ارزیابی میزان انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه هر کتابخانه برای انطباق با نیازهای خاص پروژه.
7. امنیت (Security): بررسی امکانات و رویکردهای امنیتی ارائه شده توسط هر کتابخانه برای محافظت از برنامه کاربردی در برابر تهدیدات امنیتی.

مقایسه تفصیلی

1. Laravel

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: Laravel به عنوان یک فریم‌ورک کامل، مجموعه‌ای بسیار غنی از ویژگی‌ها و قابلیت‌ها را ارائه می‌دهد. این ویژگی‌ها شامل سیستم مسیریابی قدرتمند، ORM قدرتمند به نام Eloquent، موتور قالب‌ساز Blade، سیستم احراز هویت و مجوز دسترسی قوی، پشتیبانی از تست‌نویسی (Unit Testing و Integration Testing)، صف‌های پیام (Queues)، رویدادها (Events)، اعلان‌ها (Notifications)، کش (Cache) و بسیاری موارد دیگر می‌شود. Laravel همچنین با استفاده از پکیج‌های Composer، به راحتی قابل توسعه و گسترش است.
• عملکرد: عملکرد Laravel در مقایسه با میکروفریم‌ورک‌ها، به دلیل ویژگی‌های بیشتر و معماری پیچیده‌تر، ممکن است کمی پایین‌تر باشد. با این حال، Laravel با بهینه‌سازی‌های انجام شده، همچنان عملکرد قابل قبولی را ارائه می‌دهد و برای اکثر پروژه‌های وب کافی است. برای پروژه‌هایی که نیاز به عملکرد بسیار بالا دارند، می‌توان از میکروفریم‌ورک‌های سبک‌تر مانند Lumen استفاده کرد.
• مقیاس‌پذیری: Laravel با معماری مناسب و پشتیبانی از امکاناتی مانند صف‌های پیام و کش، به خوبی از مقیاس‌پذیری پشتیبانی می‌کند. با استفاده از تکنیک‌های بهینه‌سازی و زیرساخت مناسب، پروژه‌های Laravel می‌توانند ترافیک بالا و رشد را به خوبی مدیریت کنند.
• سهولت یادگیری و استفاده: Laravel با سینتکس رسا و مستندات جامع، یادگیری نسبتاً آسانی دارد. جامعه کاربری بزرگ و منابع آموزشی فراوان نیز به یادگیری و استفاده از Laravel کمک می‌کنند. با این حال، به دلیل گستردگی ویژگی‌ها، ممکن است برای مبتدیان کمی زمان‌بر باشد تا به تمام جنبه‌های آن مسلط شوند.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: Laravel دارای یکی از بزرگترین و فعال‌ترین جوامع کاربری در میان فریم‌ورک‌های PHP است. این جامعه فعال، پشتیبانی بسیار خوبی را از طریق انجمن‌ها، مستندات، ویدیوهای آموزشی و پکیج‌های Composer ارائه می‌دهد.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: Laravel با معماری ماژولار و استفاده از کامپوننت‌های Symfony، بسیار انعطاف‌پذیر و قابل توسعه است. توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی ویژگی‌های جدید را اضافه کرده و فریم‌ورک را با نیازهای خاص پروژه خود تطبیق دهند.
• امنیت: Laravel با ارائه امکانات امنیتی پیش‌فرض مانند محافظت در برابر حملات CSRF و XSS، و همچنین با تشویق به استفاده از روش‌های امن برنامه‌نویسی، امنیت بالایی را برای برنامه‌های کاربردی وب فراهم می‌کند.

2. Symfony

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: Symfony یک فریم‌ورک بسیار قدرتمند و انعطاف‌پذیر است که مجموعه‌ای جامع از کامپوننت‌های قابل استفاده مجدد را ارائه می‌دهد. این کامپوننت‌ها هسته اصلی بسیاری از فریم‌ورک‌های دیگر مانند Laravel و Drupal را تشکیل می‌دهند. Symfony شامل ویژگی‌هایی مانند سیستم مسیریابی پیشرفته، موتور قالب‌ساز Twig، ORM قدرتمند Doctrine، سیستم فرم، امنیت، ترجمه و بسیاری موارد دیگر می‌شود.
• عملکرد: عملکرد Symfony مشابه Laravel، به دلیل معماری پیچیده و ویژگی‌های زیاد، ممکن است به اندازه میکروفریم‌ورک‌ها نباشد. با این حال، Symfony با بهینه‌سازی‌های انجام شده، عملکرد قابل قبولی را ارائه می‌دهد و برای بسیاری از پروژه‌های بزرگ و پیچیده کافی است.
• مقیاس‌پذیری: Symfony به خوبی از مقیاس‌پذیری پشتیبانی می‌کند و برای پروژه‌های بزرگ و سازمانی مناسب است. معماری ماژولار و استفاده از کامپوننت‌های قابل استفاده مجدد، به توسعه و نگهداری پروژه‌های بزرگ کمک می‌کند.
• سهولت یادگیری و استفاده: Symfony در مقایسه با Laravel، منحنی یادگیری نسبتاً تندتری دارد. به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و پیکربندی‌های بیشتر، ممکن است برای مبتدیان کمی پیچیده به نظر برسد. با این حال، مستندات جامع و جامعه کاربری فعال، به یادگیری و استفاده از Symfony کمک می‌کنند.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: Symfony دارای جامعه کاربری بزرگ و فعالی است، هرچند که ممکن است به اندازه Laravel نباشد. با این حال، پشتیبانی از طریق مستندات، انجمن‌ها و کنفرانس‌ها به خوبی ارائه می‌شود.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: Symfony به عنوان یک فریم‌ورک کامپوننت‌محور، بسیار انعطاف‌پذیر و قابل توسعه است. توسعه‌دهندگان می‌توانند کامپوننت‌های مورد نیاز خود را انتخاب کرده و فریم‌ورک را مطابق با نیازهای پروژه پیکربندی کنند.
• امنیت: Symfony با ارائه امکانات امنیتی قوی و تشویق به استفاده از روش‌های امن برنامه‌نویسی، امنیت بالایی را برای برنامه‌های کاربردی وب فراهم می‌کند.

3. CodeIgniter

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: CodeIgniter یک فریم‌ورک سبک و ساده است که با هدف سهولت استفاده و سرعت توسعه طراحی شده است. ویژگی‌های اصلی آن شامل سیستم مسیریابی ساده، کلاس‌های ابزار (Helpers)، کتابخانه‌ها (Libraries) و مدل‌ها (Models) است. CodeIgniter ORM پیش‌فرض ندارد و توسعه‌دهندگان معمولاً از کتابخانه‌های сторонние (third–party) یا SQL خام برای تعامل با پایگاه داده استفاده می‌کنند.
• عملکرد: CodeIgniter به دلیل ساختار سبک و ساده، عملکرد بسیار خوبی را ارائه می‌دهد و به عنوان یکی از سریع‌ترین فریم‌ورک‌های PHP شناخته می‌شود.
• مقیاس‌پذیری: CodeIgniter برای پروژه‌های کوچک و متوسط مناسب است. برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده که نیاز به مقیاس‌پذیری بالاتری دارند، ممکن است فریم‌ورک‌های قدرتمندتری مانند Laravel یا Symfony مناسب‌تر باشند.
• سهولت یادگیری و استفاده: CodeIgniter به دلیل سادگی و مستندات روان، یادگیری بسیار آسانی دارد و برای مبتدیان بسیار مناسب است. پیکربندی کم و رویکرد “پیکربندی بر قرارداد” ساده، توسعه را سریع و آسان می‌کند.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: CodeIgniter جامعه کاربری نسبتاً کوچکتر و کم‌فعال‌تری نسبت به Laravel و Symfony دارد. با این حال، مستندات جامع و انجمن‌های آنلاین، پشتیبانی کافی را ارائه می‌دهند.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: CodeIgniter انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به Laravel و Symfony دارد. به دلیل ساختار ساده‌تر، قابلیت توسعه و گسترش آن محدودتر است.
• امنیت: CodeIgniter امنیت قابل قبولی را ارائه می‌دهد، اما به اندازه Laravel و Symfony ویژگی‌های امنیتی پیش‌فرض ندارد. توسعه‌دهندگان باید دقت بیشتری در پیاده‌سازی روش‌های امن برنامه‌نویسی داشته باشند.

4. Slim

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: Slim یک میکروفریم‌ورک بسیار سبک و سریع است که تمرکز اصلی آن بر روی مسیریابی و توسعه APIهای RESTful است. ویژگی‌های اصلی آن شامل سیستم مسیریابی قدرتمند، میان‌افزار (Middleware) و مدیریت وابستگی (Dependency Injection) است. Slim ویژگی‌های اضافی مانند ORM یا موتور قالب‌ساز را ارائه نمی‌دهد و توسعه‌دهندگان باید از کتابخانه‌های сторонние برای این منظور استفاده کنند.
• عملکرد: Slim به دلیل ساختار بسیار سبک و ساده، عملکرد فوق‌العاده‌ای را ارائه می‌دهد و به عنوان یکی از سریع‌ترین میکروفریم‌ورک‌های PHP شناخته می‌شود.
• مقیاس‌پذیری: Slim برای توسعه APIهای RESTful و برنامه‌های کاربردی کوچک با عملکرد بالا، بسیار مناسب است. برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده که نیاز به ویژگی‌های بیشتری دارند، ممکن است فریم‌ورک‌های کامل‌تری مانند Laravel یا Symfony مناسب‌تر باشند.
• سهولت یادگیری و استفاده: Slim به دلیل سادگی و مستندات روان، یادگیری بسیار آسانی دارد. برای توسعه‌دهندگانی که با مفاهیم پایه برنامه‌نویسی وب آشنا هستند، شروع کار با Slim بسیار سریع و آسان است.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: Slim جامعه کاربری کوچکتر و کم‌فعال‌تری نسبت به فریم‌ورک‌های کامل دارد. با این حال، مستندات جامع و انجمن‌های آنلاین، پشتیبانی کافی را ارائه می‌دهند.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: Slim بسیار انعطاف‌پذیر است و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا معماری و ویژگی‌های مورد نیاز خود را انتخاب کنند. به دلیل ماهیت میکروفریم‌ورک، Slim قابلیت توسعه و گسترش بسیار خوبی دارد.
• امنیت: Slim امنیت پایه را ارائه می‌دهد و مسئولیت پیاده‌سازی روش‌های امنیتی بیشتر بر عهده توسعه‌دهندگان است.

5. Lumen

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: Lumen یک میکروفریم‌ورک توسعه یافته توسط تیم Laravel است و بر پایه کامپوننت‌های Laravel ساخته شده است. Lumen ویژگی‌های اساسی Laravel را ارائه می‌دهد، اما با حذف ویژگی‌های غیرضروری، عملکرد بسیار بالاتری را به دست آورده است. ویژگی‌های اصلی Lumen شامل سیستم مسیریابی قدرتمند Laravel، میان‌افزار، مدیریت وابستگی، کش و صف‌های پیام است.
• عملکرد: Lumen به دلیل ساختار بهینه‌سازی شده، عملکرد بسیار بالایی را ارائه می‌دهد و به عنوان یکی از سریع‌ترین میکروفریم‌ورک‌های PHP شناخته می‌شود. در واقع، Lumen به عنوان “میکروفریم‌ورک Laravel” شناخته می‌شود و برای توسعه APIهای RESTful و سرویس‌های میکروسرویس با عملکرد بالا، ایده‌آل است.
• مقیاس‌پذیری: Lumen برای پروژه‌های کوچک تا متوسط با عملکرد بالا، بسیار مناسب است. به دلیل سازگاری با Laravel، پروژه‌های Lumen می‌توانند در صورت نیاز به فریم‌ورک کامل Laravel ارتقا یابند.
• سهولت یادگیری و استفاده: Lumen برای توسعه‌دهندگانی که با Laravel آشنا هستند، یادگیری بسیار آسانی دارد. سینتکس مشابه Laravel و مستندات جامع، به سرعت بخشیدن به فرآیند توسعه کمک می‌کنند.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: Lumen از جامعه کاربری و پشتیبانی Laravel بهره می‌برد. به این معنی که توسعه‌دهندگان Lumen می‌توانند از منابع آموزشی و پشتیبانی گسترده Laravel استفاده کنند.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: Lumen انعطاف‌پذیری قابل قبولی را ارائه می‌دهد و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا ویژگی‌های مورد نیاز خود را با استفاده از پکیج‌های Composer اضافه کنند.
• امنیت: Lumen از ویژگی‌های امنیتی پایه Laravel بهره می‌برد و امنیت قابل قبولی را برای برنامه‌های کاربردی وب فراهم می‌کند.

6. CakePHP

• ویژگی‌ها و قابلیت‌ها: CakePHP یک فریم‌ورک با رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” مشابه Laravel است، اما با فلسفه طراحی متفاوت. CakePHP مجموعه‌ای از ویژگی‌های مفید را ارائه می‌دهد، از جمله سیستم ORM، موتور قالب‌ساز، سیستم احراز هویت، سیستم کش و ابزارهای scaffolding برای تولید کد.
• عملکرد: عملکرد CakePHP در مقایسه با Laravel و Symfony، ممکن است کمی پایین‌تر باشد. با این حال، CakePHP همچنان عملکرد قابل قبولی را ارائه می‌دهد و برای بسیاری از پروژه‌های وب کافی است.
• مقیاس‌پذیری: CakePHP از مقیاس‌پذیری پشتیبانی می‌کند و برای پروژه‌های کوچک تا متوسط مناسب است. برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده که نیاز به مقیاس‌پذیری بالاتری دارند، ممکن است فریم‌ورک‌های دیگر مانند Laravel یا Symfony مناسب‌تر باشند.
• سهولت یادگیری و استفاده: CakePHP با رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” و ابزارهای scaffolding، یادگیری نسبتاً آسانی دارد. مستندات جامع و جامعه کاربری فعال، به یادگیری و استفاده از CakePHP کمک می‌کنند.
• جامعه کاربری و پشتیبانی: CakePHP جامعه کاربری فعال و با سابقه‌ای دارد. پشتیبانی از طریق مستندات، انجمن‌ها و کتاب‌های آموزشی به خوبی ارائه می‌شود.
• انعطاف‌پذیری و قابلیت توسعه: CakePHP انعطاف‌پذیری کمتری نسبت به Laravel و Symfony دارد. رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” ممکن است برای توسعه‌دهندگانی که نیاز به کنترل بیشتری بر ساختار فریم‌ورک دارند، محدود کننده باشد.
• امنیت: CakePHP امنیت قابل قبولی را ارائه می‌دهد و امکانات امنیتی پیش‌فرض را برای محافظت از برنامه‌های کاربردی وب فراهم می‌کند.

خلاصه مقایسه

برای جمع‌بندی، جدول زیر خلاصه‌ای از مقایسه کتابخانه‌های backend PHP ارائه می‌دهد:

ویژگی‌ها	Laravel	Symfony	CodeIgniter	Slim	Lumen	CakePHP
نوع	فریم‌ورک کامل	فریم‌ورک کامل	فریم‌ورک	میکروفریم‌ورک	میکروفریم‌ورک	فریم‌ورک
عملکرد	خوب	خوب	عالی	فوق‌العاده	فوق‌العاده	متوسط
مقیاس‌پذیری	خوب	عالی	متوسط	متوسط	متوسط	متوسط
سهولت یادگیری	متوسط	سخت	آسان	آسان	آسان	آسان
جامعه کاربری	بزرگ	بزرگ	متوسط	متوسط	بزرگ (Laravel)	متوسط
انعطاف‌پذیری	خوب	عالی	کم	عالی	متوسط	کم
مناسب برای	پروژه‌های بزرگ و متوسط	پروژه‌های بزرگ و پیچیده	پروژه‌های کوچک و متوسط	APIهای RESTful و برنامه‌های کوچک	APIهای RESTful و میکروسرویس‌ها	پروژه‌های کوچک و متوسط

نتیجه‌گیری و توصیه‌ها

انتخاب کتابخانه backend مناسب در PHP به نیازها و اولویت‌های پروژه بستگی دارد. هیچ “بهترین” کتابخانه‌ای وجود ندارد که برای همه پروژه‌ها مناسب باشد.

• Laravel: انتخاب عالی برای پروژه‌های بزرگ و متوسط که نیاز به ویژگی‌های غنی، اکوسیستم گسترده و جامعه کاربری قوی دارند. مناسب برای پروژه‌هایی که سرعت توسعه و سهولت استفاده اهمیت بالایی دارند.
• Symfony: انتخاب ایده‌آل برای پروژه‌های بزرگ و پیچیده سازمانی که نیاز به حداکثر انعطاف‌پذیری، قابلیت توسعه و عملکرد بالا دارند. مناسب برای پروژه‌هایی که نیاز به کنترل دقیق بر معماری فریم‌ورک دارند.
• CodeIgniter: انتخاب مناسب برای پروژه‌های کوچک و متوسط که نیاز به سرعت بالا، سهولت استفاده و پیچیدگی کمتری دارند. ایده‌آل برای پروژه‌هایی که نیاز به عملکرد خوب با منابع محدود دارند.
• Slim: انتخاب عالی برای توسعه APIهای RESTful و برنامه‌های کاربردی کوچک که نیاز به عملکرد فوق‌العاده و انعطاف‌پذیری بالا دارند. مناسب برای پروژه‌هایی که تمرکز اصلی بر روی مسیریابی و قابلیت‌های پایه است.
• Lumen: انتخاب ایده‌آل برای توسعه APIهای RESTful و سرویس‌های میکروسرویس با عملکرد بسیار بالا. مناسب برای پروژه‌هایی که نیاز به عملکرد بالای Laravel در یک میکروفریم‌ورک دارند.
• CakePHP: انتخاب مناسب برای پروژه‌های کوچک و متوسط که نیاز به سهولت استفاده، ابزارهای scaffolding و رویکرد “قرارداد بر پیکربندی” دارند.

در نهایت، توصیه می‌شود قبل از انتخاب کتابخانه backend، نیازهای پروژه خود را به دقت ارزیابی کنید و با بررسی مستندات و آزمایش کتابخانه‌های مختلف، انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید. همچنین، در نظر داشته باشید که یادگیری و استفاده از هر کتابخانه backend یک سرمایه‌گذاری زمانی است و بهتر است کتابخانه‌ای را انتخاب کنید که با مهارت‌ها و تجربه تیم توسعه شما همخوانی داشته باشد.